Complications of Otitis Media

My Web Stats Until Dec 2008

ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้น มักจะเกิดจากโรคหูชั้นกลางอักเสบชนิดเรื้อรัง โดยเฉพาะในกรณีที่มี cholesteatoma

ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นในส่วนของกระดูก temporal

ภาวะนี้เกิดจากกระดูก temporal เป็นส่วนที่ใกล้กับบริเวณที่มีพยาธิสภาพของโรคหูมากที่สุด จึงเกิดภาวะแทรกซ้อนได้บ่อย คือ

1. การอักเสบของกระดูก mastoid (Surgical or Coalescent Mastoiditis)

การอักเสบนี้เกิดขึ้นเนื่องจากมีหนองในส่วนของกระดูก mastoid แล้วไม่สามารถระบายออกไปได้ ทำให้มีการทำลายของกระดูกส่วนที่เป็นโพรงอากาศ mastoid ผู้ป่วยมีอาการปวดหูมากขึ้นเรื่อย ๆ หนองไหลออกจากหูมากขึ้นและมีกลิ่นเหม็น ภาพถ่ายรังสีจะเห็นมีการขุ่นขาวของโพรงอากาศ mastoid ความคมชัดของกระดูกหายไป ในกรณีเช่นนี้ต้องทำการรักษาโดยการผ่าตัดนำหนองออก

2. การอ่อนแรงของประสาทสมองเส้นที่ 7 (Facial Nerve Palsy)

เนื่องจากประสาทสมองเส้นที่ 7 อยู่ในช่องกระดูกที่จำกัด และพบว่าส่วนของเส้นประสาทที่ผ่านบริเวณหูชั้นกลาง อาจไม่มีกระดูกปิดคลุมสูงถึงร้อยละ 50 เมื่อมีการติดเชื้อในหูชั้นกลาง จึงอาจลุกลามเข้าไปในเส้นประสาท และทำให้เกิดการอักเสบบวมจนรบกวนการไหลเวียนเลือด การรักษาโดยการผ่าตัดเพื่อให้การกดเส้นประสาทลดลง เป็นสิ่งที่ต้องทำโดยเร็ว เพื่อป้องกันไม่ให้เส้นประสาทเสื่อมจนใช้การไม่ได้

3. การอักเสบของอวัยวะควบคุมการทรงตัว (Labyrinthitis)

สารซึ่งเกิดจากการติดเชื้อหรือการอักเสบสามารถจะซึมจากหูชั้นกลางเข้าสู่หูชั้นในได้โดยผ่านทาง oval หรือ round window ผู้ป่วยจะมีอาการเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน เนื่องจากเกิดรบกวนการทำงานของอวัยวะควบคุมการทรงตัว เช่น semicircular canal การผ่าตัดส่วนที่มีการติดเชื้อออก เพื่อป้องกันไม่ให้มีการลุกลามของโรค อาจต้องกระทำในบางรายเมื่อการให้ยาปฏิชีวนะไม่ได้ผล

4. การเกิดฝีหนองหลังหู (Subperiosteal Abscess)

ผู้ป่วยปวดบวม และกดเจ็บ บริเวณหลังหูมาก เมื่อดึงใบหูจะปวดมากขึ้น ใบหูอาจจะกางออก ซึ่งจะเห็นได้ชัดเจนเมื่อมองทางด้านหลัง ภาวะนี้เกิดจากการติดเชื้อกระจายผ่านกระดูก mastoid ออกมาอยู่ใต้เยื่อหุ้มกระดูก ทำการรักษาโดยให้ยาปฏิชีวนะและใช้เข็มเจาะดู ถ้ากดแล้วไม่แน่ใจว่ามีหนองหรือไม่ แต่ต้องเจาะด้วยความระมัดระวัง เมื่อดูดได้หนองจะต้องทำการผ่าตัดนำหนองออก และทำผ่าตัด mastoidectomy ร่วมด้วย

ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดอยู่นอกกระดูก temporal

1. การติดเชื้อของระบบประสาทส่วนกลาง

โรคที่พบบ่อย คือ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ และ การเกิดฝีในเนื้อสมอง ทั้งนี้การติดเชื้ออาจผ่านทางหลอดเลือดดำ ซึ่งเชื่อมต่อระหว่างหูชั้นกลาง และ กระดูก mastoid กับระบบประสาทส่วนกลาง หรือการติดเชื้ออาจกระจายไปจากส่วนที่ติดต่อกันโดยตรงก็ได้ เนื่องจากมีช่องทางที่เป็นลักษณะทางกายวิภาคปกติหลายช่องทาง เช่น oval window, round window, cochlear aqueduct และอาจมีช่องทางซึ่งเกิดผิดปกติขึ้น เช่น Hirtle fissure, micro-fissure ซึ่งเป็นช่องทางที่มีรอยติดต่อระหว่างหูกับโพรงในกะโหลกศีรษะ ช่องทางเหล่านี้อาจเป็นทางที่เชื้อโรคผ่านเข้าสู่ระบประสาทส่วนกลาง

การวินิจฉัยต้องทำอย่างเร่งด่วน ทั้งด้านของสาเหตุ คือ การติดเชื้อในหู และภาวะแทรกซ้อน คือ การติดเชื้อในระบบประสาทส่วนกลาง ทั้งนี้เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาต่อเนื่องกันไป โดยให้ยาปฏิชีวนะ การผ่าตัดนำฝีหนองในสมองออก และ การผ่าตัดนำส่วนที่ติดเชื้อในหูชั้นกลางและส่วนของกระดูก mastoid ออกให้หมด เพื่อป้องกันไม่ให้มีอาการแทรกซ้อนเกิดขึ้นอีก

2. การติดเชื้อของหลอดเลือดในกะโหลกศีรษะ

การติดเชื้ออาจกระจายเข้าสู่หลอดเลือด sigmoid sinus ทำให้เกิดการอักเสบในหลอดเลือด หรืออาจทำให้เกิด cavernous thrombophlebitis โดยผ่านทางหลอดเลือด petrosal sinus

3. ความผิดปกติของระบบไหลเวียนน้ำไขสันหลัง

ผู้ป่วยบางรายอาจเกิดอาการของ otitic hydrocephalus ถึงแม้แก้ไขพยาธิสภาพเกี่ยวกับหูแล้ว สาเหตุของภาวะนี้ยังไม่ทราบแน่ชัด ผู้ป่วยจะมีแรงดันของน้ำไขสันหลังสูงขึ้น ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะ อาจมองเห็นภาพซ้อน อาการมักค่อย ๆ ลดลงและหายไปในเวลาเป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือน โดยไม่ต้องให้การรักษาแต่อย่างใด นอกจากในรายที่มีแรงดันของน้ำไขสันหลังสูงอยู่นาน ๆ ก็อาจจะเจาะน้ำไขสันหลังออกเป็นครั้งคราว เพื่อป้องกันการเสื่อมของประสาทตาจนถึง optic atrophy จากการที่มี papilledema อยู่นาน

[Anatomy and Physiology] [Introduction to Otitis Media] [Acute Otitis Media] [Chronic Otitis Media] [Complications of Otitis Media] [Cholesteatoma] [Reference]

ปรับปรุงครั้งล่าสุด 15/06/2010